یادداشت های جام جهانی 2014 از قالب ستورن روزانه خارج و تنها در چند مقطع بین مراحل مختلف جام نوشته و چاپ شد.
*
*
یک: از سال 2006 و جام جهانی آلمان، وسوسۀ قدیمی ام را جامۀ عمل پوشاندم و خارج از زمینۀ اصلی کارم یعنی نقد و درس سینما، در ستونی که هر روز در روزنامۀ شرق چاپ می شد، یادداشت های روزانه نوشتم و تقریباً به جز کری خواندن و شرح و وصف جنبه های دراماتیک بازی ها آن هم با تعابیری طنزآمیز، هیچ نکته و ادعای فوتبال شناسی و کارشناسی را در آن جاری نکردم! چیزی که بس چسبید، این بود که به شدت و گاهی با کله شقی و حتی کله خری، از ایتالیای محبوبم هواداری کردم و آخرش هم زد و تیم که طبق معمول از اول سر و شکل مقتدر قهرمانانه نداشت، در فینال فرانسه را در پنالتی برد و قهرمان شد. از آن موقع، باوری خرافی پیدا کردم؛ مبنی بر این که در هر جامی اگر این تیم و تیم های محبوب دیگرم را با این یادداشت نویسی ها همراهی نکنم و به تیم های منفورم بد و بیراه گاه مستدل و گاه هم پرت و متلک وار نگویم، دوست داشتنی هایم می بازند و می افتند؛ و منفورها بر صدر می نشینند. جالب این جاست که از آن موقع به بعد در هر سه دوره ای که طی شده(دو دوره یورو 2008 و 2012 را هم می شمرم)، اسپانیای تازه به دوران رسیده و فاقد تاریخ و میراث قهرمانی که در فهرست منفورها با برزیل اطواری، رقابتی سخت دارد، قهرمان شده. ولی همچنان من به جلوۀ معکوس آن خرافۀ شخصی ام نرسیدم که اگر جام به جام نوشتن دربارۀ مسابقات را ادامه دهم، احتمال به اوج رسیدن تیم های بدآمدنی و افت تیم های محبوبم بیشتر می شود! این بار هم در چند یادداشت که در بین مراحل مختلف جام بیستم می نویسم، بازی را ادامه می دهیم. خود بازی از نتیجه شیرین تر شده و نمی توان تعلیق اش را رها کرد.
دو: امروز که این یادداشت چاپ می شود، روز سوم برگزاری جام 2014 است و تا آخر همین هفته، چه ایتالیای ما و چه تیم محبوب شما – هر تیمی که هست- و چه کشور خودمان ایران، هر کدام دست کم دو بار به میدان می روند. این یکی از خصلت های عجیب و البته طبیعی تورنمنت هاست که این همه ماه و سال برایشان صبر می کنی و تلاش ها به زحمت به بار می نشیند و تیم هایی به این مسابقات می رسند؛ ولی تمام لذت و تعلیق اش به طوری بس فشرده در چهار هفته – کمی بیشتر و کمی کمتر- به سرانجام می رسد. حیف نیست؟
یکی از نگرش هام عام رایج در ایران که با آن مشکل مبنایی دارم، این است که می پنداریم روزهای سخت، طولانی می گذرند. معتقدم چون قدرت ثبت لذت ها و خوب مزمزه کردن خوشی ها را نداریم، خوشی ها برای خیلی هایمان زود می گذرند و دود می شوند و به هوا می روند. اگر بلد باشیم، می شود جوری لحظه به لحظه حس و لمس و درک و ثبت شان کرد که طول زمانی خوشی ها برایمان چندبرابر و امتدادشان ماندگار شود. به این معنا، برای این فشردگی مسابقات، خصلتی در ابعاد سخت و دیر گذشتن قائلم. فکرش را بکنید، برای سه بازی برای تیم های مرحله اول و در نهایت، برای هفت بازی تیم هایی که به مرحلۀ نهایی می رسند، باید یک ماه پای تلویزیون ها نشست و سرچ کرد و خواند و دور هم جمع شد و داد زد و حنجره دراند. خیلی طولانی است. به این زودی ها تمام نمی شود. لحظه هایش را بجوید و با لذت بچشید و آرام آرام قورت دهید.
سه: چون تا انتهای مرحلۀ اول، این ستون «دو نیمه در بهشت» را نخواهیم داشت و آن روز دوباره خدمت تان می آید، بگذارید به پیشواز بازی پس فردای ایران با نیجریه، نکته ای عرض کنم: در هر کدام از بازی های مقدماتی این تیم ملی که در استادیوم بوده ام، تمام حواس و نگاهم به بازی و هماهنگی واقعاً خاص اشکان دژآگه و رضا قوچان نژاد بوده. جاهایی که هر دو در زمین بودند، مثل دو هم باشگاهی دیرینه همدیگر را از فاصلۀ دور در بهترین موقعیت قرار می دهند. دوندگی شان انگار با هم در رقابت است. نمی شود گفت کدام شان توان بیشتری برای حفظ و جلو بردن توپ دارد. تعصب و تلاش شان طوری است که آدم باور نمی کند در باشگاه های ایران بازی و در خود ایران زندگی نمی کنند. در کنار خودمحوری و سفت و سختی ستودنی کارلوس کی روش، این دو به طور ویژه تنها عواملی هستند که اندکی از ناامیدی هایم در مورد این تیم، می کاهند.
نکتۀ بامزه در موردشان این است که وقتی چهره هاشان را می بینی، انگار اسم هایشان برعکس است: به قوچان نژاد با آن صورت کوچک و ظریف، بیشتر می آید اسمش اشکان و فامیلی اش دژآگه باشد؛ و دژآگه با آن صورت درشت و سر و شکل خشن و اندام تنومند، بیشتر مناسب لقب قوچی به نظر می رسد. شاید از این نظر هم آنها دارند مدافعان حریف را برای این که بالاخره کدام شان را مهار کند، فریب می دهند و به اصطلاح، جا عوض می کنند!