دیروز در همین ستون و قبل ترش در نشست پرسش و پاسخ فیلم «پنجاه قدم آخر» کیومرث پوراحمد به این اشاره کردم که رفتار سوت و هورا کشیدن تمسخرآمیز حضار سالن رسانه ها نتیجۀ نداشتنِ تجربۀ حضور در جشنواره های بین المللی آن سوی مرزهاست؛ وگرنه آداب تمسخر را می شناختند و می دانستند که در هر جشنواره ای تنها چند نوبت معدود و در مواردی بسیار فاجعه بار، فیلم ها با ضربۀ مهلک هو شدن در سالن منتقدان، مواجه می شوند. اما بدیهی است که به این دو نوبت اشاره ام، دچار این توهم نمی شوم که بناست تحولی اتفاق بیفتد و رفتارها از این رو به آن رو بشود! به شکلی قابل پیش بینی، استهزاء به واسطۀ سوت و کف زدن، همچنان ادامه داشت و دارد و گویا دوستان از این طریق، بسی احساس فاعلیت و واکنش محکم نشان دادن می کنند! ولی این بار می خواهم به وجه دیگری از ماجرا بپردازم که مقادیری انسانی است و اتفاقاً برخلاف تصور اولیه، باز هم جهانی است و نه صرفاً ایرانی. عوامل هر فیلم پیش از نمایش آن در سالن رسانه ها، روی سن می روند و به جمع حاضر، خوشامد می گویند و ابراز امیدواری می کنند که فیلم شان بتواند توجه و رضایت آنها را جلب کند. طبعاً و قطعاً قرار نیست با همین کار، تضمینی برای این رضایت وجود داشته باشد؛ و ممکن است با تمام اهمیت و اعتباری که داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، کیومرث پوراحمد یا رضا میرکریمی برای هر سینمادوست جدی ایرانی دارند، فیلم شان اندکی یا بسیار از آن چه توقع طبیعی ما از کسانی چون آنهاست، پایین تر باشد. ولی رفتار انسانی و واکنش معقول ما در ضیافتی که اغذیۀ دستپخت میزبانش بدمزه شده، چگونه است؟ آیا جز این است که غذا را هرچند کمتر و هرچند به سختی، می خوریم و تشکر می کنیم و به رویش نمی آوریم و بعدتر، بعد از خروج از آنجا از طعم بدش می گوییم؟ و آیا نمی توان دریافت که دست انداختن لحظه های بد و متوسط فیلم بزرگانی که معنا و مسیر گوشه های درخشانی از تاریخ این سینما را خلق کرده اند، آن هم در حضور خود یا گروه شان، هیچ ربط و شباهتی به نقد و ارزیابی و ارزشگذاری ندارد و در واقع مترادف با بی نزاکتی لمپنی است؟ بله؛ البته که فیلم ها برای نقد و بررسی در جشنواره ها به نمایش در می آیند و البته که سازندگان شان باید پیه هر نوع نقدی را به تن خود بمالند. اما «نقد» مگر همزمان با نمایش فیلم و در واکنش های کودکانه ای که هیچ تحلیلی ضمیمه اش نیست، شأن نزول می یابد؟! جای حرمت همان «اهمیت و اعتبار»ی که به این فیلمسازان نسبت می دهیم، بی شک در نقد کارشان نیست و عرصۀ نقد، میدان این تعارف ها نمی شود. اما دست کم حضور و زمان نمایش فیلم شان که حرمتی باید باشد. بله؛ دارم می بینم که برخی فیلمسازان شاخص ما با ساختن فیلم هایی که از فرط بی دستاوردی، از آنها باورنکردنی می نماید، چگونه دست تطاول به خود گشاده اند و گاه تا پای ویرانی حیثیت حرفه ای خود پیش – بخوانید پس- رفته اند؛ اما معتقدم اهالی رسانه هم با شدت این رفتار گاه موهن در حین نمایش فیلم ها، به خودویرانگری مشابهی دست زده اند و چیزی از حرمت تصویر خود در ذهن سینماگران باقی نخواهند گذاشت.
