عنوان ستون ثابت نگارنده در روزنامه "اعتماد" در ایام جشنواره سی و یکم فجر، "ندیده ها و نداشته ها" بود.
*
*
میان فیلم هایی که باید امروز در گوشه ای از این جشنوارۀ عریض و طویل حضور می داشتند، یکی شان حتی به مرحلۀ پرکردن فرم شرکت در این دوره نرسید؛ چون به صاحبانش گفته شد که پروانه نمایش ندارند و نمی توانند در جشنواره حضور داشته باشند. این فیلم با نام بامعنای «بچگیتو فراموش نکن»، اتفاقاً به تهیه کنندگی نهادی که برگزارکنندۀ اصلی جشنواره فجر است یعنی خود بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده و پیش از این هم باید به تبع موضوع و فضای کودکانه اش، در جشنوارۀ سینمای کودک و نوجوان به نمایش در می آمد. اما به دلایلی که باورش برای هر خوانندۀ طبیعی این سطور، غیرممکن خواهد بود، فعلاً در محاق توقیف روزگار می گذراند.
ماجرای فیلم از این قرار است که فردی با ادعای دانش شیمی (فرهاد آییش) به ترکیبی دست می یابد که موش های بی رمق توی قفس را هایپر و پر جنب و جوش می کند و بعد که آنها روی بچه های آدمیزاد آزمایش می کند، نتیجۀ عجیب و غریبی به دست می آید: پسربچه ها و دختربچه ها به طور ذهنی بزرگ می شوند و از همۀ ترس هایی که پیشتر داشتند، نجات می یابند و در امتداد این مسیر، حتی ادعای عاشقی می کنند و می خواهند به خواستگاری بروند و زندگی تشکیل دهند! بدیهی است که فیلم همان گونه که از نامش برمی آید، این سیر را تا جایی و در جهتی دنبال می کند که بچه ها از پیچ و خم های دنیای بزرگ تر ها زده و دلزده شوند و به کودکی خود بازگردند. اما در بخش های میانی داستان که طبعاً طنز و فانتزی لازم با اصرار بچه ها به ازدواج، در فیلم جاری می شود، دوستان بسیار سلامت و خوشدل ما به سمت عجیب ترین و ناپسندترین برداشت ها و استنباط های جنسی ممکن رفته اند و فیلم را مروج آنها پنداشته اند و جوهرۀ معنایی کل اثر را از یاد برده اند!
برای مردمی که همیشه لحظه های جاری زندگی روزمرۀ خود را طبیعی تر از این اتهامات و برداشت های کج و کعوج دیده اند، این که پسربچه ها و دختربچه ها حتی در ابعاد سنی مهدکودک، شوخی هایی از قبیل «می خوایم با هم عروسی کنیم» ساز کنند، قدمتی چند دهه ای دارد و اتفاقاً فیلم با همین خط داستانی که این رفتار را نتیجه و عوارض معجون آن دانشمند خل وضع نشان می دهد، در حال آسیب شناسی آن (و نه تأییدش) است. ولی فقط لحظه ای نزد خود تصور کنید؛ کسی که این تمایلات کودکانۀ ساده و معصومانه و درعین حال شیطنت آمیز ولی طبعاً غیرجنسی بچه های خردسال را احیاناً اروتیک می نامد، چگونه می تواند عنوان مدیر «فرهنگی» را یدک بکشد؟ آیا این برخورد، جز در اذهان بارآمده با تفکر تک بعدی انتظامی، حتی قابل تصور است؟ چه رسد به قابل طرح!
تأکید بر این فیلم که بعد از فانتزی به شدت ایرانی «نخودی»، تجربۀ کودکانۀ اثربخش بعدی جلال فاطمی است، در این ستون نه فقط از این زاویه که داریم دربارۀ نداشته ها و ندیده های این دورۀ جشنواره می نویسیم، بلکه ضمناً از این حیث صورت گرفت که ببینیم این مجموعه حتی با عرصه های مورد علاقه و وعده داده شده در شعارهایش (این جا، سینمای کودک) چه تنگ نظرانه و قرون وسطایی مواجه می شود؛ چه رسد به نقاطی که نشانی از خلاقیت و دغدغه های فردی هنرمند به چشم بخورد.